Medisch advies in de Wmo, voorkom onduidelijkheid!

Opinie: Yorick van den Berg

Kort geleden kregen wij in een gemeente de kans om onderzoek te doen naar de toewijzing van maatwerkvoorzieningen vanuit de Wmo. De aanleiding voor dit onderzoek zat in een casus waarin een inwoner te maken kreeg met twee verschillende versies van een medisch advies dat door een keuringsarts op verzoek van de gemeente was opgesteld. De zaak is onder de rechter en ons onderzoek was om deze reden ook niet gericht op deze zaak, maar op de wijze waarop de toewijzing van Wmo-voorzieningen in de gemeente verloopt. Wat wij in dit onderzoek merkten, is dat er veel uiteenlopende verwachtingen bestaan en ontstaan over de rol en positie van het medisch advies in de Wmo.

Duidelijkheid over rol en positie van medisch advies

De waarde en positie van medisch advies in de Wmo verdient duidelijkheid. Zowel bij de medisch adviseur, als bij de gemeente die gebruik maakt van medisch advies en tot slot natuurlijk bij de inwoner waarover het medisch advies gaat. De minister van Volksgezondheid heeft recent Kamervragen beantwoord die ingingen op de positie van onafhankelijk medisch advies. Een van de vragen was of de minister vond dat niet de gemeente maar onafhankelijke zorgprofessionals een indicatie moeten stellen en daarmee beslissen over een aanvraag voor een Wmo-voorziening.

Niet de medisch adviseur beslist op een Wmo-aanvraag, maar de gemeente

De minister verwijst in het antwoord naar de Wmo. Daarin is vastgelegd dat het college van B&W besluit over de toekenning van maatwerkvoorzieningen. In de model Wmo-verordening van de VNG waar de meeste Wmo-verordeningen van gemeenten op zijn gebaseerd, is dit nog eens bevestigd. In de regel is het een door het college gemandateerde consulent van de gemeente die bepaalt of een inwoner een maatwerkvoorziening krijgt toegewezen.

Wat is dan de positie van medisch advies?

Medisch advies kan worden ingewonnen in de zogenaamde onderzoeksfase (artikel 2.3.2 Wmo) waarin de gemeente onderzoek verricht naar de vraag en beperkingen van en mogelijke oplossingen voor een inwoner. Het medisch advies richt zich op de vraag of er sprake is van een beperking in de belastbaarheid van een inwoner als gevolg van een medische aandoening. De medisch adviseur geeft dus geen advies over het toekennen van een voorziening. Heel concreet gaat het bijvoorbeeld om de vraag of iemand zelfstandig de trap op en af kan en of dat komt door een medische aandoening. Het medisch advies is slechts een informatiebron voor de beoordelaar van de aanvraag.

Juiste verwachtingen en rolvastheid

Dit is natuurlijk de technocratische werkelijkheid. Voor de inwoner kan namelijk al snel de indruk ontstaan dat als een arts zegt dat je iets niet meer goed kunt, dat dit automatisch betekent dat je de voorziening die je hebt aangevraagd ook krijgt. Het is daarom zaak dat zowel de gemeente als de medisch adviseur duidelijk zijn over de waarde van het medisch advies. Het medisch advies gaat over wat iemand nog wel of niet meer kan als gevolg van een medische aandoening. En het medisch advies betreft een onafhankelijk oordeel van een medisch adviseur. De gemeente kan en mag geen invloed uitoefenen op de inschatting van de medisch adviseur als het gaat om de belastbaarheid en de aard van de beperking. Wel kan de gemeente aanvullende vragen stellen als bijvoorbeeld een vraag niet volledig is beantwoord. Lastiger wordt het als een medisch adviseur in het advies opschrijft dat het verstrekken van een voorziening in de rede ligt. Dat kan en mag een medisch adviseur in de regel niet opschrijven. Tenzij de gemeente de indicatiestelling volledig gemandateerd heeft aan een medisch adviseur, maar dat komt weinig voor. En de gemeente mag ook niet vragen of de medisch adviseur vindt dat het verstrekken van een voorziening noodzakelijk is. Daarmee ontstaat rolvervaging en vooral heel veel onduidelijkheid voor de inwoner. Die kan natuurlijk niet weten dat de medisch adviseur alleen een uitspraak doet over de belastbaarheid of beperking als gevolg van een medische aandoening.

Positie van de inwoner

De inwoner heeft inzage-, instemmings- en blokkeringsrecht waar het gaat om het medisch advies. Zonder instemming van de inwoner mag het medisch advies niet naar de gemeente die de aanvraag moet beoordelen. De privacy van de inwoner moet ook gegarandeerd zijn. De medisch adviseur mag geen medische gegevens verstrekken in het medisch advies. De inwoner kan deze uiteraard wel verstrekken aan de gemeente, maar de gemeente moet hiervoor dan wel voldoen aan wet- en regelgeving rondom het verwerken van medische gegevens. Aanpassingen in het medisch advies als gevolg van vragen van de gemeente moeten altijd gecommuniceerd worden met de inwoner. Ook geldt dan opnieuw het instemmings- en blokkeringsrecht.

Maak het duidelijk!

Hanteer de volgende spelregels en zorg dat deze ook naar de inwoners gecommuniceerd worden:

De gemeente beslist of een inwoner een Wmo-voorziening krijgt toe- of afgewezen, niet de medisch adviseur.
De medisch adviseur is onafhankelijk en geeft advies over de belastbaarheid of beperking van een inwoner als gevolg van een medische aandoening. In gewone mensentaal: de medisch adviseur bepaalt wat je wel en niet meer kan en of dat komt door een medische aandoening.
Geen medisch advies naar de gemeente zonder expliciete instemming van inwoner.