Wijkteams benut de gemeenschap

Opinie: Yorick van den Berg

Denk in mensen, denk in samen

Overal wonen mensen die naar anderen willen omzien. Ze doen boodschappen, brengen een warme maaltijd als de buurvrouw ziek is, geven sporttraining of organiseren een buurtmaaltijd. In elke wijk zijn er wel mensen die allerlei activiteiten organiseren, zoals verzameld in de BuurtBalie. Ook zijn er tal van maatjesprojecten waarbij welzijns- en vrijwilligersorganisaties helpen vraag en aanbod op elkaar aan te sluiten. Deze sterke inwoners kunnen een belangrijk rol spelen voor wijkteams.

Wij hebben op een rij gezet hoe wijkteams de kracht van sterke bewoners beter kunnen benutten.

Klaarstaan voor een ander

Sterke inwoners zijn krachtig én bereid om kwetsbare mensen te ondersteunen. Ook de kwetsbare inwoners die in de zorgwereld in de 1^e of 2^e lijn ondersteund worden. Zoals:

• Een sterk en gezond gezin dat een meisje veiligheid en structuur brengt door haar na school thuis op te vangen en mee te laten eten. Een alternatief voor een ‘BSO+’ waar vanuit het ‘oude denken’ snel mee wordt geschakeld.
• Een jongere die in aanraking is gekomen met justitie opvangen in je eigen huis. Zoals bij het programma TFCO van het Leger des Heils.
• Je leven delen met jongeren die nog een steuntje nodig hebben bij het vinden van hun weg in het leven. Zoals bij het omwonersproject voor jonge moeders bij Timon.

Het hoeft niet zo groots te zijn als de voorbeelden van het Leger des Heils en Timon. Maar het toont wel aan dat mensen klaar staan voor anderen. Vooral als het past in iemands dagelijks leven, in de eigen omgeving, aansluitend bij de thuissituatie, sommige dagen wel, sommige niet. En als het niet teveel ‘kost’: geen gezeur met allerlei regels en lange overleggen. Helemaal als er een kleine vergoeding tegenover staat (vaak schijntje in vergelijking met professionele zorg).

Sterke bewoners benutten

Hoe kun je als wijkteam sterke bewoners het beste benutten en waar moet je rekening mee houden?

UITDAGING 1: Ken de sterke inwoners
Richt je als wijkteam niet alleen op ‘kwetsbare’ inwoners, maar vooral ook op de ‘sterke’. Deze groepen kennen elkaar vaak niet en leven soms compleet langs elkaar heen. De netwerken sluiten niet aan en komen niet oppoppen in het ‘benutten van het eigen netwerk’. Sterke inwoners nemen niet automatisch het initiatief óf weet niet waar zij zich kunnen melden (als dat al kan).

UITDAGING 2: Bind ze ook aan zwaardere problemen
Benut de passie, de inzet en de betrokkenheid van deze sterke inwoners vooral ook bij grotere problemen. Met mensen werken kost tijd. Mensen met grote problemen leggen deze pas op tafel als er vertrouwen is en vaak juist niet bij professionals vanuit opgebouwd wantrouwen. Zet sterke inwoners in om echte problemen ook op te lossen. Ga niet hard sturen, ga niet achter de rug om met deze inwoners praten over de ‘cliënt’. Geef wel kaders en doelen. Geef aandacht aan de rol van sterke inwoners.

UITDAGING 3: De rol van krachtige inwoners en de rol van professionals
Wat laat je aan deze ‘informele’ zorg over en wat is de rol van de professional? Bijvoorbeeld als de situatie escaleert als gevolg van het handelen van een informele zorger. En hoe zit het dan met de aansprakelijkheid? Dat zijn reële vraagstukken die menig professional in het wijkteam ervan weerhoudt om verantwoordelijkheden over te dragen aan of te delen met de sterke bewoners vanuit hun rol als informele zorger. In het rapport Grenzen verkennen van Vilans (2016) worden de grenzen benoemd in het samenspel tussen informele en formele zorg.

Lichtpunt

Steeds meer wijkteams benutten de kracht van sterke bewoners (zie hier). We komen inwoners al tegen in verschillende rollen:

1. Signaleren: Bewoners die vooral een ‘oogje in het zeil houden’ en signaleren of het goed gaat met een kwetsbare bewoner en deze signalen ook doorgeven aan professionals.
2. Buddy of maatje: in de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg, maar ook bij ouderen heeft de buddy vooral de rol van gezelschap en klankbord of luisterend oor. Deze kan bij schulden ook een rol hebben als maatje die samen met de bewoner de administratie op orde brengt.
3. Mentor: in de jeugdzorg wordt bijvoorbeeld gewerkt met de JIM: de door jouw ingebrachte mentor die zorgt dat de relatie tussen een gezin en een hulpverlener in balans blijft. De JIM heeft een belangenbehartigende rol en wijst gezinnen de weg in dagelijkse vraagstukken en in het woud van de instanties.
4. Bewoners zijn onderdeel van de sociale wijkteams. In Zaanstad zitten bewoners aan tafel bij het sociale wijkteam en hebben hier een rol in. Ze draaien mee op thema’s als welzijn, zorg, werk, inkomen, wonen en relatieproblematiek. Jongerenwerk en schuldhulpverlening komt voor de rekening van professionals. Wijkbewoners zijn bij de stichting in dienst en krijgen betaald.

Waar staat u?

In diverse sociale wijkteams wordt geëxperimenteerd. We zijn benieuwd naar uw ervaringen. Heeft u mooie voorbeelden om sterke bewoners te betrekken? Laat het weten!

Yorick van den Berg
B&A
y.berg@bubag.nl

Blog: december 2016