Evaluatie Transparantiebenchmark

In de zomer van 2013 heeft B&A de werking van de Transparantiebenchmark geëvalueerd. De Transparantiebenchmark is een instrument van het Ministerie van Economische Zaken waarmee de transparantie op MVO-criteria van de jaarverslaglegging van de 460 grootste ondernemingen van Nederland wordt gemeten. MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) staat voor ondernemen gericht op economische prestaties, met respect voor mensen, binnen ecologische randvoorwaarden.

Aanleiding voor deze evaluatie waren het nieuwe kabinetsstandpunt aangaande MVO-beleid vastgelegd in ‘de Beleidsbrief Maatschappelijk verantwoord ondernemen loont’ en de aanpassing van de Europese richtlijn voor jaarverslaglegging. Deze richtlijn verplicht grote ondernemingen in hun jaarverslag te rapporteren over MVO-thema’s als het milieu, mensenrechten en het tegengaan van omkoping. In de evaluatie stonden de effectiviteit en de efficiëntie van de benchmark centraal alsmede de ontwikkeling van een strategie voor de toekomst.

Het onderzoek is uitgevoerd met gebruikmaking van verschillende onderzoeksmethoden, de belangrijkste daarvan waren een telefonische enquête onder alle bedrijven die tot de doelgroep van de benchmark behoren en een expertmeeting waaraan vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven, accountants en maatschappelijke organisaties hebben deelgenomen.

Meer transparantie op MVO-items

De evaluatie heeft uitgewezen dat een deel van het Nederlandse bedrijfsleven zeker transparanter is geworden op MVO-items in de jaarverslaggeving, met name in de laatste drie jaar. Aan deze ontwikkeling liggen diverse factoren ten grondslag, zoals de toenemende betekenis van en publiciteit over MVO, het feit dat een aantal beeldbepalende Nederlandse bedrijven duurzaamheid tot een belangrijk onderdeel van hun branding hebben gemaakt, de in het Burgerlijk Wetboek opgenomen verplichting voor verslaglegging over niet-financiële informatie, de sterk toegenomen betekenis voor beursgenoteerde bedrijven van de Dow Jones Sustainability Index (DJSI) en de wijze waarop NGO’s (niet-gouvernementele organisaties) zich bemoeien met duurzaamheidsaspecten. De mate waarin de Transparantiebenchmark (TB) van invloed is geweest, kan in deze context niet geïsoleerd en becijferd worden. Toch kan aangenomen worden dat de betekenis van de TB aanzienlijk geweest is, onder andere omdat de TB sinds 2004 een constante beïnvloedende factor is geweest.

Toenemende aandacht voor transparantie van invloed op beleidsvorming op MVO

De toenemende aandacht voor transparantie op het terrein van MVO heeft binnen ondernemingen een sterk agenderende functie gehad voor beleidsvorming op MVO. Volgens 43% van de ondernemingen is het MVO-beleid van de eigen onderneming verbeterd. Een groter percentage, 53% is van mening dat het MVO-beleid in de sector waarin men werkzaam is, is verbeterd.

Naast de gevonden positieve effecten van de TB kan op basis van een aanzienlijk aantal ondernemingen met een lage score of een nulscore de conclusie worden getrokken dat een deel van het bedrijfsleven aan transparantie met betrekking tot MVO-thema’s nog weinig waarde hecht. Meer dan de helft van de ondernemingen uit de doelgroep, behoort tot dit ‘betonnen bestand’.

Kosten en opbrengsten Transparantiebenchmark

De totale kosten van de transparantiebenchmark zijn becijferd op circa € 610.000 per jaar, daarvan komt € 350.000 voor rekening van de overheid en € 260.000 voor rekening van het bedrijfsleven. Deze kosten staan in redelijke verhouding tot de opbrengst. De opbrengst is een zekere verbetering van de transparantie bij een deel van de ondernemingen en een significante toename van de aandacht voor MVO-beleid in het Nederlandse bedrijfsleven. De kosten zijn laag in vergelijking met andere denkbare strategieën waarvoor de overheid had kunnen kiezen in 2004, zoals een permanente bewustwordingscampagne of een stimuleringssubsidie voor het bedrijfsleven.

Toekomstscenario

Voor de toekomst van de Transparantiebenchmark heeft B&A een voorkeursscenario voorgesteld.

Op korte termijn zou de self-assessment, dit is een internettool waarmee ondernemingen hun mate van transparantie zelf kunnen bepalen, gebruiksvriendelijker moeten worden gemaakt zodat meer ondernemingen dan nu er gebruik van zullen maken. Daarnaast zou de benchmark moeten worden aangepast aan de nieuwe Europese richtlijn, dit betekent wijziging van de doelgroep en aanpassing van de criteria. Tot slot zou op korte termijn meer aandacht moeten worden besteed aan laag- en nulscorende bedrijven.

Op middellange termijn is uitbreiding van de doelgroep met middelgrote ondernemingen en semi-publieke bedrijven aan de orde. Dit zou stapsgewijs en per sector kunnen plaatsvinden.

Op lange termijn zou de Transparantiebenchmark kunnen worden omgevormd van stimuleringsinstrument tot monitorinstrument waarmee de overheid informatie kan verschaffen over MVO-beleid, resultaten en risico’s van het Nederlandse bedrijfsleven.

Rapportage

Rapport Evaluatie Transparantiebenchmark

Kamerbrief 26 485 Maatschappelijk verantwoord ondernemen of kijk op overheid.nl

Bericht op website MVO Nederland