Administratieve lastendruk wijkverpleegkundigen

Onderzoek naar de beleving

Gemeenten zijn sinds de decentralisatie van zorgtaken per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor zorg in de wijk. In Den Haag werken wijkverpleegkundigen die patiënten aan huis ondersteunen.

Aanleiding

Eind 2015 hebben wijkverpleegkundigen in Den Haag signalen afgegeven dat de administratieve taken die bij hun nieuwe rol horen, dermate veel tijd vragen dat er een risico op overbelasting is. Die signalen waren aanleiding om kritische vragen te stellen in de gemeenteraad over de administratieve lastendruk bij de sociale wijkzorgteams in het algemeen en de wijkverpleegkundigen in het bijzonder. Gesteld werd dat wijkverpleegkundigen hierdoor te weinig tijd overhouden voor hun primaire taak: het verlenen van zorg. De wethouder Welzijn onder wiens politieke verantwoordelijkheid de wijkverpleegkundigen opereren, deed een toezegging aan de gemeenteraad om na te gaan of deze stelling op feiten berust.

Wat doet een wijkverpleegkundige?

De wijkverpleegkundigen hebben een centrale positie in de zorg voor mensen in de wijk. Zij geven ondersteuning aan patiënten thuis. Dit zijn vooral patiënten die herstellen van een operatie of een (chronische) ziekte hebben, gehandicapten en ouderen. De taken van de wijkverpleegkundige zijn het helpen bij de lichamelijke verzorging van de patiënt, het geven van injecties, het aanleggen van een infuus, het toedienen van medicijnen en het verzorgen van wonden. De wijkverpleegkundige stimuleert ondertussen ook de zelfredzaamheid van de patiënten om hen (weer) zo zelfstandig mogelijk te maken. Samen met de huisarts is de wijkverpleegkundige de poortwachter tot de professionele zorg. In veel gemeenten maken de wijkverpleegkundigen deel uit van sociale wijkteams.

Opdracht

Gemeente Den Haag heeft B&A gevraagd om onderzoek te doen onder wijkverpleegkundigen naar de administratieve taken die samenhangen met het werken in en met de sociale wijkzorgteams (SWT’s). Doel van dit onderzoek was om in kaart te brengen:

Hoe wijkverpleegkundigen binnen de Haagse sociale wijkzorgteams hun administratieve taken in het werkproces ervaren;
Of er sprake is van een scheve verhouding tussen zorgtaken en administratieve taken in het werk voor de SWT’s, en zo ja, wat de verklaringen hiervoor (kunnen) zijn.

Het onderzoek heeft daarnaast een bredere reikwijdte, doordat het inzicht geeft in de beleving van administratieve lastendruk. Dit is een onderwerp dat ook elders in de zorg speelt.

Voorstel

B&A heeft voorgesteld om een kwalitatief onderzoek te doen onder circa zestien wijkverpleegkundigen, die een goede afspiegeling vormen van alle wijkverpleegkundigen in Den Haag. B&A geeft met deze wijze van onderzoek de wijkverpleegkundigen het woord om de aanname dat wijkverpleegkundigen te weinig tijd overhouden voor hun primaire taak bij de bron en aan feiten te toetsen.

Aanpak

Opstellen vragenlijst
Aan de hand van voorgesprekken met twee wijkteamcoördinatoren en twee wijkverpleegkundigen heeft B&A een gestandaardiseerde vragenlijst ontwikkeld. De vragen gaan in op het werkproces en takenpakket van een wijkverpleegkundige. Bijvoorbeeld: Hoeveel tijd kosten alle afzonderlijke stappen in het werkproces binnen het SWT? Wat versta je onder administratie? In hoeverre komen zorgtaken in de knel door administratieve taken?

Kwalitatief onderzoek en toetsing bij controlegroep
B&A heeft op basis van de vragenlijst individuele gesprekken gevoerd met zestien wijkverpleegkundigen. De uitkomsten hiervan zijn vervolgens voorgelegd aan een controlegroep van een voltallig sociaal wijkzorgteam. Hiermee konden we nagaan of de ervaringen van wijkverpleegkundigen overeenkomen met die van andere wijkteamleden en konden we eventuele verschillen duiden. Het totale onderzoek duurde zo’n twee maanden. In maart 2016 hebben we de bevindingen aan de wethouder gerapporteerd.

Resultaat

Uit het kwalitatieve onderzoek kwam naar voren dat de wijkverpleegkundigen in Den Haag geen bovenmatige administratieve lastendruk ervaren en dat de administratietaken niet ten koste gaan van de zorg aan patiënten. B&A heeft tijdens de gesprekken en de sessie met de controlegroep een aantal verklaringen gevonden voor de eerdere signalen over overbelasting:

Onwennigheid met nieuwe taken en registratiesystemen;
Onvolkomenheden in de registratiesystemen waardoor administratieve handelingen langer dan nodig duurden;
De afhandeling van MVO-aanvragen (Maatwerk Voorziening Ondersteuning) werd door de wijkverpleegkundigen als belastend gezien, ook omdat de algemene opvatting onder de wijkverpleegkundigen was dat deze taak niet bij het wijkteam thuishoorde. Al voor de start van het onderzoek was deze taak door de gemeente elders belegd, waarmee een belangrijk knelpunt was weggenomen.

Met de onderzoeksuitkomsten kon de wethouder Welzijn van de gemeente Den Haag onderbouwen dat de administratieve taken niet voor overbelasting zorgen en evenmin ten koste gaan van zorgtaken. B&A heeft wel geadviseerd aan de wethouder om helder te definiëren welke werkzaamheden vallen onder administratie. Tijdens het onderzoek bleek namelijk dat hier verschillende percepties over bestaan. Daarnaast is het onderzoek, door de unieke opzet en de uitkomsten, breder toepasbaar in de zorg. Zo heeft B&A -mede op basis van deze opdracht- een aanpak ontwikkeld om administratieve lastendruk die elders in de zorg vaak wordt ervaren te verminderen.