Bestuurskrachtmeting

Hoe toekomstbestendig functioneert uw gemeente, provincie of waterschap?

Elke lokale overheid en midden bestuur dient op gezette tijden het functioneren te laten onderzoeken. Een van de instrumenten die we hiervoor inzetten, is de bestuurskrachtmeting. Met een bestuurskrachtmeting krijgt u antwoord op drie vragen: doen we nu en in de toekomst de goede dingen, doen we deze dingen op de goede manier en levert het ook de gewenste resultaten op?

We gaan na wat het vermogen is om de opgaven nu en in de toekomst te realiseren. De blik richt zich niet alleen op het heden, maar ook op de toekomst. Hoe gaat bijvoorbeeld een gemeente om met de toegenomen verantwoordelijkheid op het terrein van arbeidstoeleiding, Wmo en jeugdzorg? Of hoe bereidt u zich voor op de toekomstige Omgevingswet, waar een nauw samenspel met verschillende overheden verwacht wordt? We toetsen de politiek-bestuurlijke ambities en doelen aan de praktijk en houden de raad, college en organisatie een spiegel voor.

Een bestuurskrachtmeting biedt de mogelijkheid het overheidsfunctioneren met 360 graden feedback te evalueren. Het is de enige methode waarmee het totale functioneren van overheden in kaart kan worden gebracht. Bestuurskrachtmeting biedt meer dan een optelsom van benchmarkonderzoeken, beleidsevaluaties en dienstverleningsenquêtes. Ook de regierol van de overheid in de lokale en regionale samenleving wordt beoordeeld en er wordt expliciet gekeken naar de rol van het dagelijks bestuur, de politieke vertegenwoordiging en het ambtelijk apparaat en hun onderlinge relatie en de relatie met andere overheden.

De aanpak van B&A

B&A heeft ervaring met bestuurskrachtmetingen voor gemeenten, provincies en waterschappen. We gaan altijd uit van een aanpak op maat. Wel putten we uit een basisaanpak, waaruit verschillende ingrediënten worden ingezet. De aanpak behelst een gedegen onderzoek naar opgaven, ambities, strategie, uitkomsten (feiten en oordelen) en lerend vermogen. De uitkomsten van een bestuurskrachtonderzoek voorzien we van een handelingsperspectief voor de toekomst.

Concreet bestaat onze basisaanpak uit de volgende stappen:

Stap 1. Vaststellen normenkader
In de eerste fase wordt het normenkader opgesteld. Het normenkader is de meetlat waarlangs de bestuurskracht van de gemeente, provincie of waterschap
wordt gemeten. De normen geven weer waaraan een bestuurskrachtige overheid dient te voldoen. Zo stelt het normenkader eisen aan de mate waarin de opgaven in beeld zijn, deze overeenkomen met de beelden in de (lokale) gemeenschap en de regio en de vertaling van de opgaven naar een strategisch programma. Ook worden normen gesteld aan het handelend en lerend vermogen van de gemeente, de provincie of het waterschap en de mate waarin maatschappelijke effecten worden bereikt. Samen met u kiezen we een tiental opgaven die een goede weergave zijn van de taken waarvoor u zich gesteld ziet. Bij een gemeente is dat bijvoorbeeld een typisch lokale opgave als leefbaarheid in de kernen of centrumontwikkeling, een aantal wettelijke opgaven zoals die voortkomen uit het sociaal domein, wegenonderhoud of een toekomstige wettelijke taak en tot slot een aantal grensoverstijgende opgaven in de regio of landsdeel. Elk van deze opgaven wordt langs de meetlat gelegd.

Stap 2. Feitenonderzoek
In deze stap worden alle relevante documenten per opgave bestudeerd om over elk van de aspecten uit het normenkader een eerste uitspraak te kunnen doen. Deze deskresearch omvat een analyse van onder andere het bestuurs- of collegeprogramma, de programmabegroting, beleid, uitvoeringsprogramma’s, uitgevoerde onderzoeken en evaluaties en de planning- en controlcyclus. De blinde vlekken in de analyse worden aangevuld door interviews met de betreffende ambtenaren.

Stap 3. Sessies met de gemeenschap
In de sessies met de gemeenschap (burgers, maatschappelijk middenveld, bedrijfsleven) halen we per cluster van opgaven de ervaringen van de gemeenschap met de gemeente, het waterschap of de provincie op. Ook maken we een ronde langs de relevante bestuurlijke partners zoals collega-bestuurders van gemeenten, waterschap en provincie. Dit is de blik van buiten op het functioneren.

Stap 4. Spiegelsessies met MT, dagelijks bestuur en volksvertegenwoordiging
Met de informatie uit de voorgaande stappen wordt een tussenrapportage geschreven. Deze bestaat uit bevindingen en conclusies per norm en uit een afsluitend hoofdstuk waarin de deelconclusies in onderlinge samenhang worden beschouwd. De voorlopige uitkomsten worden in zogenoemde spiegelsessies voorgelegd aan het MT, dagelijks bestuur en de volksvertegenwoordiging. In de spiegelsessies wordt hen gevraagd in te schatten hoe het eigen functioneren wordt gewaardeerd en beoordeeld. Hiermee wordt een evenwichtig en afgewogen beeld van de bestuurskracht verkregen. Deze opbrengsten gebruiken we om de concept- en (vervolgens) eindrapportage met een handelingsperspectief te schrijven.

Visitatiecommissie (optioneel)
B&A heeft ruime ervaring met het werken met visitatiecommissies. Een visitatiecommissie kan worden ingezet om het onderzoek bestuurlijk, maatschappelijk of wetenschappelijk te valideren. In onze aanpak treedt de commissie aan het begin (normenkader) en aan het eind (waardering van de bevindingen) nadrukkelijk op de voorgrond.

Opbrengsten bestuurskrachtonderzoek

• Inzicht in de kwaliteit waarover uw gemeente, provincie of waterschap beschikt;
• Inzicht in de kwaliteit die uw gemeente, provincie of waterschap levert;
• Uitzicht op handelingsperspectief voor de toekomst met het oog op actuele en toekomstige opgaven;
• Een gemeenschappelijke agenda, inspiratie en draagvlak voor verdere professionalisering.

Wilt u meer weten over onze aanpak?

Ik ga graag in gesprek met u.

Yorick van den Berg
T: 06 – 50 69 53 45
E: y.berg@bubag.nl